Strategie is in organisaties soms een wat beladen woord. De ene directeur/manager ervaart het strategieproces als een kans; de ander als een rituele dans die je van je werk afhoudt. Toch zijn beiden het er meestal over eens dat een organisatie richting nodig heeft. Wat is een goede strategie? En hoe ontwikkel je die? In deze blog delen we 10 geheimen voor een goede strategie.
1. Het begint met visie
De visie wordt bepaald door de context en zeker ook door de ambitie en het ambitieniveau van de organisatie. Je visie is het fundament van je organisatie. Waar ga je voor en waar sta je voor? Elke organisatie formuleert haar eigen opdracht. Sluit je alleen bij de behoeftes van je directe klanten of vind je dat je ook een maatschappelijke opdracht hebt? Wil je de goedkoopste zijn of de meest innovatieve? Het zijn voorbeelden van strategische keuzes die een directe relatie hebben met wie je bent of wil zijn. Als je geen visie hebt, bestaat er geen recept voor strategieontwikkeling.
2. Unieke strategie
De strategie is het organisatie specifieke antwoord op de vraag wat er nodig is om je visie te realiseren. Elke organisatie heeft eigen antwoorden. Copy & paste is geen optie. Visie en strategie wordt een krachtige combinatie wanneer je aansluit bij ‘het eigene’ van de organisatie. Wat is haar historie en cultuur? Wat is haar kracht en haar zwakte? Wat hielp in het verleden? Waar sta in je organisatieontwikkeling? Een goede strategie is uniek en typerend voor jouw organisatie.
3. Horizon bepalen
Een strategie leg je vast met een horizon van 3 tot 5 jaar. Al naar gelang de afhankelijkheid, veranderlijkheid en complexiteit van de omgeving kies je een langere of kortere horizon. En organisatie specifieke omstandigheden, bijvoorbeeld een bestuurder die met pensioen gaat of een fusie die heeft plaats gevonden, spelen ook een rol. Welke horizon je ook kiest, je onderbouwt je keuze.
4. Externe en interne acties
Strategie is gericht op je omgeving en je organisatie. Je bent tenslotte niet alleen op de wereld en hebt je tot anderen te verhouden. Een strategie ontwikkelen kan daarom niet zonder onderzoek van je omgeving: economische ontwikkelingen, ontwikkelingen van het rijks-en gemeentelijk beleid en maatschappelijke trends. Dat geldt ook voor je klanten en potentiële klanten. Welke behoeftes hebben deze? Waarom kiezen ze wel en niet voor jou? Wat is je marktaandeel? Hoe werkt de concurrent? Waarin zijn zij uniek en waarom kiezen klanten niet voor jou? Hoe is het nu en wat verwacht je in de toekomst? Je ontwikkelt strategie door van buiten naar binnen te denken en vice versa. Wat gebeurt er om ons heen en wat betekent dit voor ons? Waar blink je in uit? En hoe kun je dat extra inzetten? Strategie is dus tweeledig en een goede strategie bestaat uit zowel externe als interne acties.
5. Verleden en toekomst
Voordat je tot een keuze komt, weeg je voor een aantal strategische opties de risico’s af. Elke stap die je wil zetten wordt ook bepaald door waar je nu staat en hoe je daar gekomen bent. Hoe groot is je veerkracht gebleken? Je kunt heel ver willen springen, maar is dat realistisch? Of in kleinere sprongen sneller kleinere successen behalen? De toekomst wordt ook bepaald door de resultaten uit je verleden.
6. Visie als leidraad voor het proces
Je kiest voor een strategieontwikkelingsproces dat aansluit bij waar je als organisatie naar toe wil groeien. Dus wanneer je bijvoorbeeld wil dat medewerkers meer verantwoordelijkheid nemen in hun vak, laat je medewerkers in het strategieproces meepraten over ontwikkelingen in hun vakgebied.
7. Consistent, richting en ruimte
Strategie bestaat uit bewuste acties die je in een patroon in de toekomst vorm gaat geven. Het doel van strategie is om samenhang te realiseren tussen acties op langere en kortere termijn. De wereld staat echter niet stil en je moet ook in kunnen spelen op onverwachte veranderingen. Zorg er daarom voor dat binnen de gekozen strategie variatie mogelijk is. Een goede strategie is consistent, geeft richting én ruimte om op ontwikkelingen in te kunnen spelen.
8. Rijpingstijd
Een goede strategie ontwikkel je niet op een bepaald moment. Niet in die ene geplande heisessie wanneer je er eens goed voor gaat zitten. Strategie ontwikkeling moet je plannen en tegelijkertijd kun je niet alles plannen, omdat ideeën moeten rijpen en landen. Je moet er dus ook de tijd voor nemen. En soms heb je meer tijd nodig dan bij aanvang gedacht. Ook dat moet passen in je tijdspad.
9. Met anderen
Strategie ontwikkel je niet in je eentje. Je hebt anderen nodig met andere perspectieven en geef deze een stem. Stakeholders die het net anders zien en Harry’s die een ander geluid laten horen. Het kan groepsdenken en risicomijdend gedrag voorkomen. Luisteren is belangrijker dan overtuigen, want door dialoog ontstaan nieuwe ideeën.
10. Hard werken
Strategie ontwikkel je niet alleen met de benen op tafel. Je kunt een heleboel op basis van ervaring en intuïtie, maar voor strategieontwikkeling heb je ook onderzoek en analyse nodig. Eerst samen divergeren en dan convergeren. Laat je je verrassen door inzichten waar je in de dagelijkse hectiek soms te weinig tijd voor neemt. Strategie is ook hard werken.
Henriëtte Kikken
