KinderopvangTotaal 19 augustus 2020 http://www.kinderopvangtotaal.nl, Bert Bukman
Je wilt als kinderopvangorganisatie beter samenwerken met collega-bedrijven. Bijvoorbeeld voor het verminderen van de kosten, een beter aanbod van diensten of meer kennis in huis. Is fuseren of een overname dan de enige manier? Lang niet altijd, want er zijn meer samenwerkingsvormen, aldus Henriette Kikken.
Henriette Kikken is oprichter van Bureau Kikken, dat organisaties in de kinderopvang begeleidt bij allerlei vormen van samenwerking.
Een van de zaken waarop een fusie stuk kan lopen, zijn de cultuurverschillen tussen organisaties, aldus Kikken. ‘Daarbij gaat het om onzichtbare verschillen tussen mensen die toch doorslaggevend kunnen zijn. Cultuurverschillen moet je vanaf dag één meenemen in een fusieproces, anders werkt het niet. En dan nog kan het daarop mislopen.’
Binnen of buiten
Een wezenlijk verschil is bijvoorbeeld of je als organisatie meer naar binnen bent gericht of naar buiten. ‘Sommige kinderopvangorganisaties kiezen voor een sterke focus op pedagogische kwaliteit. Daar valt veel voor te zeggen. Klanten stellen er prijs op en je medewerkers vinden het belangrijk. Dat kan voor een individuele organisatie heel goed uitpakken.’
Andere organisaties zijn meer naar buiten gericht. ‘Ondernemender, zou je kunnen zeggen. Altijd bezig met het verzinnen van nieuwe producten en diensten en het werven van nieuwe klanten. Ook dat kan heel goed werken voor een individuele organisatie.’
Maar als een meer naar binnen gerichte en een meer naar buiten gerichte organisatie willen fuseren, dan kan het misgaan. ‘Ogenschijnlijk staan alle lichten dan op groen, en de bestuurders zeggen tegen elkaar: ‘Dit levert synergie op, we vullen elkaar aan, doen!’ Maar als puntje bij paaltje komt, verstaan de medewerkers elkaar niet en loopt het toch mis.’
Positie bestuurders
Een ander probleem dat triviaal klinkt maar het toch niet is, betreft de positie van de bestuurders. ‘Stel: twee organisaties met plannen om te fuseren, hebben elk net een nieuwe ambitieuze bestuurder, die graag verder wil. Wie moet dan wijken? Of moet je een tweekoppig bestuur vormen, wat in elk geval geen kostenbesparing op bestuursniveau oplevert? Ook op zo’n grond kan een fusie mislukken.’
Fuseren is dus niet altijd mogelijk en ook niet altijd zinvol. ‘Je moet je je voordat je aan zo’n proces begint, heel goed afvragen wat de marktontwikkeling is op de lange termijn en welke risico’s je loopt. Wat moet de schaalvergroting opleveren? Fuseren kan dan wel eens de minst gunstige optie zijn.’
Tijd en geld
Want een fusie kost veel tijd, geld en energie, en voor een bepaalde periode is de organisatie vooral op zichzelf gericht. ‘Dat werkt zo, dat is nu eenmaal niet anders. Je moet met fusie tijdelijk een zekere mate van productiviteitsverlies voor lief nemen. Als de voordelen op lange termijn groot zijn, moet je het toch doen, maar anders moet je voor een andere vorm van samenwerking kiezen, waarbij de oorspronkelijke bedrijven hun zelfstandigheid behouden’
Opties zijn dan samen voor de backoffice een shared service centrum inrichten of staffuncties delen. ‘Voorbeelden zijn organisaties die dezelfde controller, pedagoog of manager HRM in dienst hebben. Zo maak je arbeidscontracten voor een grotere doelgroep interessant en deel je vanzelfsprekend kennis en kunde met elkaar.’
Coöperatie
Samenwerking in een coöperatie of vereniging is ook een mogelijkheid. ‘Denk dan aan organisaties zoals Kindwijzer en KIK. Een bundeling van kinderopvangorganisaties die kennis en werkmethoden delen en daardoor schaalvoordelen realiseren. Gebruik maken van elkaars specialisten en niet steeds het wiel uitvinden.’
Je kunt ook met een organisatie gezamenlijk een nieuwe stichting opzetten voor een bepaald doel. Zo zijn er voorbeelden van expertise-en ontwikkelcentra waarin organisaties hun innovatiekracht bundelen.
Ad hoc samenwerken
Ook kun je min of meer ad hoc voor intensievere samenwerking kiezen. ‘Ik ken een aantal kinderopvangorganisaties die sinds corona samen optrekken om in het overleg met de regionale onderwijskoepels nog sterker te staan. Dan is er dus een concrete aanleiding voor samenwerking, zonder dat je alles contractueel vastlegt en in drievoud tekent. Dat werkt vaak heel goed.’
Ook als je gezamenlijk dienstverlening gaat aanbieden en dat snel wilt doen, zijn minder vergaande vormen van samenwerken mogelijk. ‘Leg je afspraken dan vast in de vorm van een overeenkomst en ga aan de slag. Het fundament van samenwerken is vertrouwen en dat kun je in geen enkele overeenkomst vastleggen.’
Heilige graal
Een fusie of een overname kan dus zinvol en effectief zijn, maar dat hoeft niet, besluit Henriette Kikken. ‘Fuseren is geen heilige graal. Het gaat erom wat je wilt bereiken, en dat je daar dan de meest aangewezen vorm van samenwerking voor kiest. Denk daar goed over na en schakel eventueel een deskundige in. Daar zijn alle partijen uiteindelijk het meeste bij gebaat.’
Bureau Kikken 2018
Dit interview is op 19 augustus 2020 gepubliceerd op KinderopvangTotaal http://www.kinderopvangtotaal.nl
Meer lezen over samenwerking en samenwerkingsvormen:
https://www.bureaukikken.nl/inspiratie/fusies-in-de-kinderopvang-hoe-zit-dat/
https://www.bureaukikken.nl/inspiratie/schaalvergroting-meer-gevoel-dan-ratio/
https://www.bureaukikken.nl/inspiratie/bas-vermeulen-geinterviewd-door-management-kinderopvang-steeds-meer-fusies-en-overnames-in-de-kinderopvang/
https://www.bureaukikken.nl/inspiratie/samenwerken-tussen-organisaties-is-waardevol-mensenwerk/
