Het lijkt wel of ik die term de laatste tijd steeds vaker hoor. En dat maakt me nieuwsgierig. Wat verstaat men er onder? Waarom steekt het nu de kop op? Is het iets nieuws of slechts oude wijn in nieuwe zakken? Toevallig kwam er een boek langs van Jochen Hekker: “Vergroot eigenaarschap” (Boom 2020). Hij verstaat onder eigenaarschap: “het proactief toe-eigenen van bepaalde verantwoordelijkheden of taken, wel of niet formeel toegekend”.
Hij onderscheidt vier stappen naar eigenaarschap.
1. Zorg voor een gemeenschappelijk doel
2. Zorg dat ieder zich verbonden voelt met dat doel
3. Zorg dat ieder de kennis en vaardigheden heeft om eraan te werken
4. Geef de juiste ruimte en bevoegdheden om te handelen.
De stappen in het proces worden gelardeerd met ervaringen uit zijn eigen praktijk en met een aantal modellen (waaronder Hersey & Blanchard, Kelley, LiDRS-model). Het boek eindigt met een checklist van wat er in de verschillende fasen moet gebeuren. Mooi en handig, maar het boek laat me met een ietwat ontevreden gevoel achter. Waarom, vroeg ik me af.
De belangrijkste vraag die managers ons in verandertrajecten altijd stellen is: hoe zorg ik er dan voor dat mensen zich verbonden voelen en de verantwoordelijkheid op zich nemen? Die vraag wordt in het boek slechts zijdelings beantwoord. De modellen die de schrijver aanreikt zijn vrij instrumenteel.
De kern van de stappen zit in de eerste twee fasen: zorgen dat mensen zich verbonden voelen. Dat is een proces waarbij instrumenten kunnen helpen, maar waar vooral het hart geraakt moet worden. Dat vraagt om een dialoog die dieper gaat dan typologieën die de schrijver aandraagt.
In deze fase moet het gaan over wat een medewerker zelf belangrijk vindt, waarvoor zijn/haar hart klopt. Alleen van daaruit kan een verbinding worden gemaakt met het gemeenschappelijke doel. Dat vraagt (psychologische) veiligheid waarin medewerkers zich durven open te stellen en een leidinggevende die zich kwetsbaar op durft te stellen en een stukje van zijn/haar autoriteit durft los te laten om de medewerkers meer zeggenschap te geven. Dat is niet vanzelfsprekend voor iedereen. En dat is een onderdeel waar het in dit boek veel minder over gaat.
Oude wijn in nieuwe zakken? Het boek heeft me niet echt nieuwe inzichten gebracht. Maar het heeft me wel aan het denken gezet: eigenaarschap is een proces dat van medewerkers én leidinggevende wat vraagt. Naast de instrumenten en de hulpmiddelen gaat het vooral om de bedoeling!
Anne-Marie van den Dungen
